Η μελέτη της ιστορίας ενός εκπαιδευτικού συστήματος αποτελεί βασική προϋπόθεση για την κατανόηση της δομής και της λειτουργίας του, καθώς η ιστορική διάσταση μας επιτρέπει να προσεγγίσουμε σφαιρικά και να κατανοήσουμε σε βάθος τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Οι εκπαιδευτικές αλλαγές είναι συνυφασμένες με αντίστοιχες αλλαγές στην οικονομία, την κοινωνία και την πολιτική στα πλαίσια ενός οργανωμένου κράτους. Η συγγραφή της ιστορίας του Σχολείου μας υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της συμμετοχής μας στο τοπικό συνέδριο Ιστορίας της Εκπαίδευσης με θέμα «100 Χρόνια Ελεύθερη Καβάλα – 100 Χρόνια Εκπαίδευση: Η Ιστορία των Σχολείων της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Καβάλας» που διοργάνωσε η Διεύθυνση Π.Ε. Καβάλας σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης. Οι εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν για την ολοκλήρωση της εργασίας έθεσαν ως στόχο τη συγγραφή ενός πονήματος που θα δίνει μία ξεκάθαρη και ουσιαστική εικόνα της πορείας του 25ου Δ.Σ. Καβάλας μέσα στο χρόνο. Για την προσέγγιση της ίδρυσης και λειτουργίας του Σχολείου χρησιμοποιήθηκε ως μέθοδος η έρευνα πεδίου, αφού θεωρήθηκε ο πιο κατάλληλος και αντικειμενικός τρόπος σύνθεσης και εκτίμησης μαρτυριών και ντοκουμέντων, προκειμένου να θεμελιωθούν γεγονότα και να συναχθούν συμπεράσματα σχετικά με την ιστορική πορεία του Σχολείου μέχρι σήμερα. Εισαγωγή Το σχολείο ως κοινωνικός θεσμός αποτελεί ένα πλέγμα δομών ο συγχρονισμός και η συλλειτουργία των οποίων συμβάλλουν στην επιτυχία και ευόδωση, μερική ή μη, του ρόλου και του σκοπού για τον οποίο έχει συσταθεί.
Η εργασία αυτή σκοπό έχει να αναδείξει την ιστορία του 25ου Δημοτικού Σχολείου της Καβάλας και πώς αυτό με τη μορφή και τον τύπο του συνέβαλλε στη διδακτική πράξη. Ταυτόχρονα όμως αναδεικνύεται ότι το ιστορικό – κοινωνικό πλαίσιο της εποχής κατασκευής του, επηρέασε αυτή τη μορφή συμβάλλοντας έτσι στην εφαρμογή αντίστοιχων μεθόδων διδασκαλίας. Το 25ο Δημοτικό Σχολείο βρίσκεται στο συνοικισμό των Αγίων Αναργύρων, που ονομάστηκε έτσι από την ομώνυμη εκκλησία της περιοχής. Η περιοχή αυτή κάλυπτε τις εκπαιδευτικές της ανάγκες μέχρι την δεκαετία του 1990 από τα γειτονικά σχολεία της Δεξαμενής και του Αι-Γιάννη. Ο μεγάλος όμως αριθμός παιδιών και η έλλειψη αιθουσών στα προαναφερόμενα σχολεία οδήγησε στην ανάγκη ίδρυσης ενός νέου διδακτηρίου στην ευρύτερη περιοχή. Μεθοδολογία Για την προσέγγιση του θέματος χρησιμοποιήθηκε ως μέθοδος η έρευνα πεδίου, μελετήθηκαν χειρόγραφα κείμενα διευθυντών του σχολείου, αξιοποιήθηκε φωτογραφικό υλικό παλαιότερων εποχών, όπως επίσης και σχετικά με το σχολείο άρθρα και μελέτες από τα αρχεία του κράτους και τη σχετική βιβλιογραφία. 285
Παρουσίαση, ανάλυση και συζήτηση των δεδομένων της έρευνας Από τη μελέτη του διδακτηρίου, αλλά και από άλλες πηγές που αφορούν γενικότερα το διδακτήριο, όπως χειρόγραφα κείμενα διευθυντών του σχολείου, έγγραφα σχετικά με την ίδρυση του σχολείου, έγγραφα σχετικά με την αγοραπωλησία του οικοπέδου, αποκόμματα εφημερίδων με αναφορές στο σχολείο, μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής και φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του σχολείου προέκυψαν τα ακόλουθα: Η συνοικία του Αγίου Ιωάννη ήταν η πρώτη που κατοικήθηκε μακριά από την παλιά πόλη της Καβάλας γύρω από το φρούριο στα 1864, με την εξασφάλιση της σχετικής άδειας από την Υψηλή Πύλη μετά από έντονες παραστάσεις 11 Δημογερόντων, αλλά και την αποφασιστική συμπαράσταση του Πατριαρχείου. Ήταν η χριστιανική συνοικία της πόλης και γι’ αυτό πάντα είχε ιδιαίτερη θέση στις καρδιές των καβαλιωτών (πιν. 1).
Στα χρόνια που ακολούθησαν έγινε σιγά- σιγά η «αριστοκρατική» γειτονιά της πόλης και πολλοί ευυπόληπτοι πολίτες την επέλεξαν ως τόπο κατοικίας των. Ιδιαίτερα τη δεκαετία του ΄70 αποτέλεσε πόλο έλξης για εγκατάσταση σε όποιον αισθανόταν καταξιωμένος και ενέτασε τον εαυτό του σε μια άλλη «τάξη» της κοινωνίας. Σε συνδυασμό με το θεσμό της αντιπαροχής που άνθησε την ίδια εποχή, μεγάλος αριθμός κατοίκων μετεγκαταστάθηκε στις πολυκατοικίες που «φύτρωσαν» στην περιοχή στη θέση των παλιών αρχοντικών. Φυσική συνέπεια να υπεραυξηθεί ο αριθμός των μαθητών του 12ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας (πιν.2). Έτσι το σχολικό έτος 1977-78 (Φ.Ε.Κ. 289/1-10-77) ιδρύθηκε το 25ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας με έδρα την ευρύτερη περιοχή της ενορίας του Αγίου Ιωάννη και με αποκλειστικό σκοπό την αποσυμφόρηση του 12ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας. Το σχολείο ιδρύθηκε ως 6/θέσιο και οι πρώτοι δάσκαλοι του ήταν 1. Θεοδωρούδη Αικατερίνη (Διευθύντρια) 2. Ευσταθοπούλου Δέσποινα 3. Γεωργίου Σοφία 4. Σιγανού Ευαγγελία 5. Χούτσιος Παναγιώτης 6. Ιώβης Πέτρος Την εποχή εκείνη υπήρχε μόνο το παλιό διδακτήριο του 12ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας με έξι μόνο αίθουσες, επομένως δεν περίσσευε καμιά για το 25ο . Επιστρατεύτηκαν μια μικρή αποθήκη στον 2ο όροφο, μια αίθουσα στο υπόγειο με λιμνάζοντα νερά, καθώς και η αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου. Κατά συνέπεια το 25ο λειτούργησε με τρεις τάξεις το πρωί και τρεις το απόγευμα, ενώ το 12ο λειτούργησε χωρίς αλλαγή στις αίθουσες πλην της αποσυμφόρησης των μαθητών. Όπως ήταν φυσικό υπήρξαν πολλές διαμαρτυρίες γονέων και κηδεμόνων αλλά και δασκάλων για την άνιση μεταχείριση των μαθητών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια τάση φυγής από το 25ο προς το 12ο ή άλλα όμορα σχολεία.
Οι διαρκείς όμως αγώνες των γονέων, της σχολικής επιτροπής και των δασκάλων δεν άργησαν να φέρουν τα πρώτα αποτελέσματα. Πριν τη λήξη της σχολικής χρονιάς άρχισε η εκ περιτροπής στέγαση των μαθητών του 12ου και 25ου στις προβληματικές αίθουσες. Συγχρόνως με πίεση στους αρμόδιους φορείς αποφασίστηκε η ανέγερση νέας πτέρυγας στο 12ο με 6 αίθουσες και γυμναστήριο στο ανατολικό μέρος της αυλής, όπου ήταν ο σχολικός κήπος, για να καλυφθούν οι λειτουργικές ανάγκες των δύο σχολείων. Τώρα το 25ο λειτουργεί ως ενιαία σχολική μονάδα, δηλαδή όλες οι τάξεις μαζί είτε στον πρωινό είτε στον απογευματινό κύκλο. Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι σταμάτησε η τάση φυγής προς άλλα σχολεία, ενώ το σχολείο αρχίζει να γίνεται τόσο περιζήτητο ώστε το 1984-85 λειτούργησε ως δωδεκαθέσιο. Έκτοτε λειτουργεί μ’ αυτή την οργανικότητα είτε συστεγαζόμενο με το 12ο είτε αυτόνομο στο νέο σχολικό κτίριο στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων. 286
Το οικόπεδο Στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων υπήρχε ένα μεγάλο οικόπεδο (πιν. 3) έκτασης περίπου 4,5 στρεμμάτων, γνωστό ως "τρελάδικο", καθώς σ’ ένα κεντρικό κτίριο εντός του οικοπέδου λειτουργούσε για πολλά χρόνια μια ιδιωτική νευρολογική κλινική. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 το μεγάλο αυτό οικόπεδο αγοράστηκε, έναντι του ποσού των 40 εκατομμυρίων δραχμών, από τον επιχειρηματία Λεονταράκη Κωνσταντίνο, κάτοικο Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, με σκοπό την ανοικοδόμηση του και την πώληση των διαμερισμάτων. Για το σκοπό αυτό εκδόθηκε σχετική οικοδομική άδεια που περιελάμβανε τρία κτίρια κατοικιών, προβλέπονταν να μην κοπούν τα υπάρχοντα δέντρα και να διαμορφωθούν σύγχρονοι κοινόχρηστοι χώροι. Μάλιστα μετά την έκδοση της οικοδομικής άδειας πουλήθηκε κι ένα διαμέρισμα στον εκλιπόντα γνωστό πολιτικό της Καβάλας και Θάσου, Ροδά Παναγιώτη. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976 αποκάλυψε περίτρανα το υπάρχον ήδη από δεκαετίες οξύ στεγαστικό πρόβλημα ιδιαίτερα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Η απρόσκοπτη υποχρεωτική φοίτηση των μαθητών από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, ο διαχωρισμός Γυμνασίου, Λυκείου υποχρέωσε στη συστέγαση Δημοτικών σχολείων ακόμα και με Γυμνάσια. Στη χειρότερη θέση βρίσκονταν τα Νηπιαγωγεία που στεγάζονταν σε χώρους ακατάλληλους για το έργο τους.
Η υπαρκτή αυτή κατάσταση κυρίως των Νηπιαγωγείων οδήγησε στην ίδρυση του Συλλόγου "Οι φίλοι των παιδιών της προσχολικής αγωγής" με σκοπό την εύρεση κατάλληλων χώρων για τη στέγαση των νηπίων. Στο τέλος του 1982, πριν ακόμα αρχίσει η παραμικρή οικοδομική δραστηριότητα, η νηπιαγωγός και μέλος του συλλόγου "Οι φίλοι των παιδιών" κα. Καραμπάτσου Χριστίνα έκανε σκοπό της ζωής της την απαλλοτρίωση του παραπάνω οικοπέδου με σκοπό την ίδρυση και ανοικοδόμηση τριών 2/θέσιων Νηπιαγωγείων. Τα μέλη του συλλόγου έπεισαν με το σκεπτικό τους τον τότε Υφυπουργό Οικονομικών κ. Δημοσθενόπουλο Δημοσθένη, καβαλιώτη πολιτικό, ο οποίος σε συνεργασία με τον τότε Υπουργό Παιδείας Αντώνη Τρίτση προέβησαν στην αναγκαστική απαλλοτρίωση του οικοπέδου για ορισμένη χρήση έναντι 272.000 δολαρίων, περίπου 50 εκατομμυρίων δραχμών, σύμφωνα με το συμβόλαιο που υπογράφτηκε στη Νέα Υόρκη το 1983 (πιν. 4). Η ανέγερση των διδακτηρίων εντάχθηκε στα Ολοκληρωμένα Μεσογειακά Προγράμματα κι έτσι ολοκληρώθηκε το πρώτο από τα τρία Νηπιαγωγεία.
Στη συνέχεια όμως αποφασίστηκε η ανέγερση σχολικού κτιρίου για τις ανάγκες του 3ου Γυμνασίου Καβάλας με τη διαβεβαίωση ότι αυτό θα παραχωρηθεί στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση για τη στέγαση του 25ου Δημοτικού Σχολείου (πιν. 5). Τον Αύγουστο του 1996 υλοποιήθηκε η εγκατάσταση του 25ουΔ. Σ. Καβάλας στο νεόδμητο διδακτήριο (πιν. 6), όπου το Σχολείο συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι σήμερα. Πρόκειται για ένα επίμηκες διώροφο κτίριο χτισμένο στον άξονα ανατολής-δύσης, με δώδεκα αίθουσες διδασκαλίας, ανά 6 σε κάθε όροφο, όλες στη μεσημβρινή πλευρά. Πρόκειται για τη χαρακτηριστική διάταξη την οποία συναντάμε σε πολλά σχολεία και στηρίζεται στη βασική αρχή της εκμετάλλευσης του ηλιακού φωτός. Επίσης μορφολογικά οι οριζόντιες σειρές των διαμήκων παραθύρων ενισχύουν την οριζοντιότητα και τη γεωμετρικότητα του κτιρίου. Στο ισόγειο υπάρχει αίθουσα εκδηλώσεων, κλειστό γυμναστήριο και τραπεζαρία για τις ανάγκες σίτισης του ολοήμερου σχολείου. Στο πέρασμα των χρόνων που ακολούθησαν το Σχολείο δέχθηκε αρκετές φορές οργανωμένη επίθεση από ιδιωτικές επιχειρήσεις που επιβουλεύονταν τους μεγάλους χώρους της αυλής του για τη δημιουργία θέσεων στάθμευσης αυτοκινήτων (πιν. 7).
Η σθεναρή στάση ωστόσο των εκπαιδευτικών του σχολείου και κυρίως των διευθυντών κ. Κωσταντινίδη Ιωάννη και Λεονταράκη Κωνσταντίνου διαφύλαξαν την περιουσία του σχολείου και παρέδωσαν μια μικρή όαση χαράς και παιχνιδιού στα παιδιά της περιοχής (πιν. 8). 287 Ο Σύλλογος Διδασκόντων Από το 1977 έως σήμερα το σχολείο έχουν διευθύνει με χρονολογική σειρά οι παρακάτω εκπαιδευτικοί: 1. Θεοδωρούδη Αικατερίνη 2. Κακάνης Δημήτριος 3. Μυτηλινιός Κωνσταντίνος 4. Σακελλαρίδου Ευαγγελία 5. Χούτσιος Παναγιώτης 6. Θεοδωρίδης Θεόδωρος 7. Κζούνια-Κοτίνη Ελένη 8. Νικολαïδου Δόμνα 9. Κωνσταντινίδης Ιωάννης 10. Λεονταράκης Κωνσταντίνος 11. Γεωργόπουλος Γεώργιος 12. Αποστολίδης Ιωσήφ 13. Εσιρπέογλου Αναστασία Τον Οκτώβριο του 2004 ο εκπαιδευτικός του σχολείου κ. Γεωργόπουλος Γεώργιος συμμετείχε, μαζί με συναδέλφους από όλες τις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης, σε σεμινάριο στο Δουβλίνο με θέμα «Υλοποίηση προγραμμάτων SOCRATES- COMENIUS» (πιν.9).
Στη συνέχεια κατά την τριετία 2005-2007 το σχολείο μας υλοποίησε ευρωπαϊκό πρόγραμμα SOCRATES-COMENIUS με θέμα «Πώς ζούμε, ομοιότητες και διαφορές» συνεργαζόμενο με σχολεία από τη Σουηδία, τη Σλοβενία, την Ουγγαρία και την Εσθονία (πιν.10). Η συνεργασία αυτή προσέφερε στους εκπαιδευτικούς, αλλά και στους μαθητές του σχολείου πολύτιμες εμπειρίες για τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται η εκπαιδευτική διαδικασία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Από το σχολικό έτος 2013-2014 το 25ο Δ.Σ. Καβάλας είναι σχολείο ΕΑΕΠ, λειτουργεί δηλαδή με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα.
Ο εμπλουτισμός του αναλυτικού προγράμματος με νέα διδακτικά αντικείμενα (όπως η πληροφορική, η θεατρική αγωγή και τα αγγλικά από την Α΄ δημοτικού), η ενίσχυση του συλλόγου διδασκόντων με επιπλέον πανεπιστημιακές ειδικότητες (όπως ΠΕ19, ΠΕ32) και ο ενιαίος τρόπος λειτουργίας του σχολείου (8:00 έως 14:00) συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των σύγχρονων εκπαιδευτικών, αλλά και κοινωνικών αναγκών των μαθητών μας. Επιπλέον η συμμετοχή μας σε προγράμματα διεθνών οργανισμών, όπως η UNICEF και η Actionaid, η συμμετοχή σε εθνικούς διαγωνισμούς, όπως μαθηματικών, φιλαναγνωσίας, ζωγραφικής, καθώς και η υλοποίηση καινοτόμων δράσεων στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης εντάσσονται σε μια προσπάθεια του συλλόγου διδασκόντων να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης παιδαγωγικής.
Συμπεράσματα-προτάσεις: Από όσα παρουσιάστηκαν γίνεται φανερό ότι το διδακτήριο του 25ο Δ.Σ. Καβάλας κτίσθηκε σχετικά πρόσφατα, ακολουθώντας την ανάπτυξη του σχεδίου της πόλης. Φαίνεται να υπηρετεί κατ’ εξοχήν την κοινωνική ανάγκη στέγασης των μαθητών σε υγιεινά δημόσια σχολεία με ψηλές αίθουσες, ευάερες και ευήλιες, με συνέπεια το σχολικό διδακτήριο να αποκτά καθαρά παιδοκεντρικό χαρακτήρα, σύμφωνα με τις αρχές της σύγχρονης παιδαγωγικής.
Η κατανομή και χρήση του σχολικού χώρου συμβάλλει στην κατάργηση των αυταρχικών δομών της σχολικής ζωής, που ήταν άμεσα συνυφασμένες με τη σχολική αποτυχία. Αυτό το «υλικό πεδίο αγωγής» συμβάλει 288 στην παιδαγωγική και διδακτική ποιότητα της εκπαιδευτικής πράξης επιτρέποντας την εφαρμογή κοινωνικών μορφών διδασκαλίας.
Βιβλιογραφία
1. Αρχείο του σχολείου
2. Αρχείο συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων
3. Αρχείο Κωνσταντινίδη Ιωάννη, πρώην Δ/ντή του σχολείου
4. Αρχείο Λεονταράκη Κων/νου, πρώην Δ/ντή του σχολείου
5. Αρχείο Χούτσιου Παναγιώτη, πρώην Δ/ντή του σχολείου
6. Επιστολή κ. Καπετάνιου
7. Άρθρο του κ. Νικολάου Ρουδομέτωφ
8. «Βόλτα στην Καβάλα του χθες » της Ευθυμίας Γ. Πέγου 9. Εφημερίδες της εποχής